Karpuzun su oranının yüksek olduğunu biliyoruz ama ne yazık ki içinde bolca şeker ve karbonhidrat olduğundan da haberdarız. Hal böyle olunca karpuzun kalorisi ne kadardır diye merak etmemek elde değil. Karpuzdan karpuza değişse de ortalama 100 gram karpuz 30 kaloriye sahip.

Peki, karpuzun içeriğinde başka başka neler var? Bolca A ve C vitamini, onlar kadar çok olmasa da B ve E vitamini de var. Yine bol miktarda lif var, protein var, potasyum, demir ve hatta kalsiyum var. Anlayacağınız karpuz aslında pek bir faydalı.

Karpuz nedir?

Kabakgiller ailesine ait, tek yıllık bir bitki olan karpuz, iri bir top şeklindeki meyvelerden oluşur. Tatlı ve sulu bir meyve olan karpuzun bir tanesinin kütlesi 1,5-2 kilogramdan 8-10 kilograma kadar değişebilir.

Sürüngen gövdeye sahiptir ve gövdesi toprak üzerinde oldukça fazla yayılabilir. Geniş yaprakları ve kalın bir kabuğu olduğundan doğru iklimde yetiştirildiğinde dayanıklı olduğu söylenebilir. Ilıman iklimlerde yetişen karpuz, soğuğa karşı oldukça hassastır. Dünya geneline bakıldığında tüketimi ve üretimi oldukça fazla olan karpuz, domatesten sonra en fazla üretimi yapılan meyve türüdür. Su içeriği yaklaşık olarak %92 civarındadır. Kabakgiller familyasına ait besinlerin birçoğunda olduğu gibi karpuzun da su oranının oldukça yüksek olduğu söylenebilir. Bu ailede yer alan diğer bitkiler arasında kavun, salatalık gibi ürünler de yer alır. Ülkemizde birçok yerde üretilmesine karşın en fazla Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde üretimi yapılır. Özellikle Diyarbakır karpuzu, ülkemizde en çok tercih edilen iri ve tatlı karpuz türüdür. Bunların yanı sıra Bursa ve Tekirdağ’da yeni dünya karpuzu, gülle karpuzu, Tekirdağ karpuzu gibi farklı karpuz türleri de üretilerek ülke geneline dağıtılmaktadır.

Karpuzun besin değerleri nelerdir?

Karpuz, oldukça lezzetli olmasının yanı sıra besin değeri de yüksek olan meyvelerden bir tanesidir. Yüksek oranda su içermesi nedeniyle birim hacimde içerdiği enerji miktarı düşüktür. 100 gram karpuz, vücuda yaklaşık olarak 30 kilokalori enerji sağlar. Bir porsiyonu 200 gram kadar ve yaklaşık olarak bir ince dilimdir. Bu miktardaki karpuz 60 kilokalorilik standart bir meyve değişimine denk gelir. 100 gram karpuz 8 gram karbonhidrat, 0.6 gram protein, 0.2 gram yağ içerir. Vitamin ve mineral içeriği de oldukça yüksektir ve 100 gram karpuz günlük C vitamini gereksiniminin %14’ünü, A vitamini gereksiniminin %12’sini, potasyum mineraline olan gereksinimin %3’ünü, magnezyum gereksiniminin %2’sini ve B1, B5, B6 vitaminlerine olan gereksinimin %2’sini karşılar. Karotenoidler açısından oldukça zengindir. Özellikle likopen ve beta karoten adlı karotenoidler ile önemli bir aminoasit türü olan sitrülinin değerli bir kaynağı olduğundan sağlık açısından pek çok faydayı da beraberinde getirir.

Karpuzun faydaları nelerdir?

Vitamin ve mineraller ile antioksidan besin ögeleri açısından oldukça zengin olan karpuz, bu özelliği sayesinde sağlık açısından vücuda pek çok fayda sağlar. Bu faydaları elde etmek için karpuz tek başına etkili olmasa da, sağlıklı ve dengeli bir beslenme planına karpuzun eklenmesi ile birlikte tüm bu olumlu etkilerden yararlanmak mümkün olabilir. İşte karpuzun bilinen en önemli faydaları:

• Kansere Karşı Savaşır

Karpuz, kırmızı renk pigmentini veren likopen adlı karotenoid türünü bol miktarda içeren besinlerden bir tanesidir. Likopen, A vitaminine dönüşemeyen bir karotenoid türüdür ve çok güçlü bir antioksidandır. Vücutta serbest radikalleri indirgeyici etki gösteren likopen, bu özelliği sayesinde oksidatif stresi düşürür, hücreleri kanserleşmeye karşı korur. Domates, karpuz, kuşburnu, pembe greyfurt gibi kırmızı renk içeren meyvelerde bulunan likopen, prostat kanseri başta olmak üzere birçok kanser türüne karşı koruma sağlar. Bunun yanı sıra mevcut kanser hastalarında ilerlemenin yavaşlatılması, vücut savunmasının güçlendirilmesi ve tedavinin desteklenmesine de olumlu etkiler sağladığı tespit edilmiştir. Bu faydaların en iyi şekilde elde edilebilmesi için diğer faydalı besin türlerini de uygun miktarlarda içeren sağlıklı ve dengeli bir beslenme planının uygulanması gerekir.

• Kalp ve Damar Sağlığını Destekler

Karpuzdaki yüksek likopen içeriğinin bir diğer olumlu etkisi de kalp ve damar hastalıklarından korunmaya yardımcı olmasıdır. Önemli bir bitkisel bileşen olan likopen, arterlerin esnekliğinin korunması ve güçlendirilmesi üzerinde etkilere sahiptir. Bu özelliği sayesinde arterlerde aterom plaklarının oluşarak bunların tıkanmaya yol açmasını önler, damar sertliği gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. Ek olarak hipertansiyonun da önlenmesine yardımcı olan likopen, kalp ve damar hastalıklarıyla savaşan bir fitonütriyenttir. Dünya genelinde en fazla ölüme neden olan hastalık grubunun kalp ve damar hastalıkları olduğu göz önünde bulundurulduğunda karpuz ve diğer likopen içeriği yüksek besin türlerinin düzenli olarak tüketilmesinin oldukça faydalı olduğu görülmektedir.

• Sporcular İçin Çok Değerli Bir Besindir

Karpuz, egzersiz öncesinde tüketim için oldukça uygun bir meyvedir. Yüksek su oranı sayesinde spor aktiviteleri sırasında terlemeye bağlı olarak gelişebilen dehidratasyonu önlerken lif içeriğinin yüksek olmaması nedeniyle karında şişlik hissi oluşturmaz. Potasyum içeriğinin yüksek olması sayesinde egzersizler sırasında kas fonksiyonlarını güçlendirerek performansı arttırır. İçerdiği L-sitrulin adlı aminoasit sayesinde de antrenmanlar sırasında performansın desteklenmesine yardımcı olduğu bilinmektedir. Bunların yanı sıra karpuz, sporcularda antrenmanların ardından kasların toparlanma sürecini hızlandırır ve ağrı oluşumunu azaltır. İçerdiği aminoasitler, potasyum ve magnezyum gibi mineraller sayesinde kasların onarım sürecini hızlandırırken yüksek besin değeri sayesinde kaslardaki glikojen depolarının yeniden doldurulmasına yardımcı olur. Dolayısıyla spor aktiviteleri ile ilgilenenler için karpuzun mükemmel bir doğal besin kaynağı olduğu söylenebilir.

• Cilt Sağlığını Geliştirir

Gün içerisinde tüketilen besinlerin bileşiminde yer alan su, toplam su ihtiyacının yaklaşık olarak %20’sini karşılar. Ek olarak su oranı yüksek olan karpuz gibi bir besinin tüketimi, günlük en az iki litre su tüketimi ile de desteklendiğinde vücudun nem dengesinin korunmasında oldukça etkilidir. Cildin düzenli olarak yenilenmesi, cilt sağlığının korunarak cilt kusurlarının önlenmesi için derinin ideal nem oranını korunması çok önemlidir. Karpuzun içerdiği yüksek orandaki su, bu nem oranının sağlanmasını desteklerken karpuzdaki yüksek vitamin ve mineral içeriği de cildin güzelleştirilmesi, kuruluk ve egzama gibi sorunların önlenmesi üzerinde etkilidir.

Dehidratasyonu Önler

Sıvı tüketiminin yetersiz olması, dünya üzerinde oldukça yaygın olarak görülen bir sorundur. Bununla birlikte çeşitli ilaçların kullanımı, aşırı çay ve kahve tüketimi, ishal gibi su atılımını arttıran sağlık sorunları halinde su tüketimi de yetersiz olduğunda dehidratasyon sorunu ortaya çıkabilir. Dehidratasyon, ileri durumlarda yaşamı tehdit edebilecek boyutlara ulaşabilen ciddi bir akut tablodur. Bunun önlenebilmesi için günlük sıvı gereksinimi tam olarak karşılanmalıdır. En az 2 litre su tüketimi sağlanmalı, diüretik etki göstererek vücuttan su atılımı sağlayan çay ve kahve gibi içecekler bu miktara dahil edilmemelidir. Su tüketimine ek olarak karpuz gibi %92 oranında su içeren bir besinin tüketimi de dehidratasyonun önlenmesi açısından önemlidir. Mide bulantısı, kusma gibi durumlarda su tüketilebilirliğinin azalması halinde de karpuz, salatalık, kavun gibi besinler dehidratasyonun önlenmesi açısından oldukça etkilidir.

Eğer siz de sağlığınıza önem veriyorsanız yeterli ve dengeli bir beslenme düzeni oluşturmaya özen göstermelisiniz. Karpuz tüketmenize engel bir sağlık sorununuz yok ise yaz aylarında karpuzu da ölçülü olarak tüketerek sağlığınızı geliştirebilir, birçok hastalığa karşı koruma sağlayabilirsiniz.

Karpuz kabuğu reçeli

Karpuz kabuğundan reçel yapabileceğinizi biliyor muydunuz? Mutlaka deneyin! Malzemeler: Uzunlamasına kesilmiş 2 dilim karpuz kabuğu, 3 su bardağı su, 3 su bardağı şeker, 7-8 diş karanfil, çeyrek limon suyu

Nasıl yapılır? 

İlk olarak karpuz kabuğunun yeşil kısmını çok ince olarak soyun. Kalan beyaz kısmı ince ince dilimleyin.Tencereye suyu koyup kaynatın. Kaynayan su içine karpuz kabuklarını ekleyerek altını kısın. Yaklaşık 40–45 dakika ağzı kapalı olarak kaynatın. Karpuz kabukları yumuşadıktan sonra, tencerenin içerisine şekeri ve karanfili ilave edin. Ara ara karıştırarak 30–35 dakika kadar daha pişirin. Reçel kıvam almaya başlayınca limon suyunu ekleyin, iki dakika daha pişirip ocaktan alın. Sıcak olarak kavanoza koyun ve ağzını sıkıca kapatıp serin bir yerde saklayın.

Köz biberli karpuz kabuğu salatası tarifi 

Karpuz kabuğundan nefis bir salata hazırlayabilirsiniz. Köz biberli olan bu salata tarifini mutlaka deneyin! Malzemeler: 1 küçük kase karpuzun beyaz kısmı, 1 adet domates, 1 adet salatalık, 1 adet kuru soğan, 1 adet yabani semizotu, 1 adet kırmızı közlenmiş biber, 1 adet yeşil közlenmiş biber, kaya tuzu, zeytinyağı, limon suyu.

Nasıl yapılır? 

Karpuz kabuklarının yeşil kısımlarını kesin. Biberlerinizi fırında ya da ocakta közleyin. Karpuz kabuğunu, salatayı, biberleri ve domatesi küp küp doğrayın.Soğanı çok ince doğramaya özen gösterin. Semizotunun taze uç kısımlarını doğrayın ve ilave edin. Üzerine kaya tuzu, zeytinyağı ve limonu ekleyin.

Karpuz suyu 

Bu tarifle, vücudunuzu güçlendiren doğal ve ferahlatıcı bir içecek elde etmiş olacaksınız. Malzemeler: En az iki dilim karpuz, birkaç nane yaprağı.

Nasıl yapılır? 

Öncelikle, iki dilim karpuz kabuğunu doğrayın ve blendera koyun.Pürüzsüz bir kıvama gelene kadar blenderdan geçirin. Daha sıvı bir kıvam istiyorsanız karışımı süzebilirsiniz. Ancak bu şekilde besin değerlerini kaybedebilirsiniz. İçeceğe ferahlık katmak için nane yapraklarını ekleyin. Kilo verdirme işlevini artırması için ezilmiş buz da ekleyebilirsiniz.

Karpuz kabuğundan turşu tarifi 

Karpuz kabuğundan turşu bile yapabilirsiniz! Turşunuz 2 hafta içinde hazır olacak! Malzemeler: 1 dilim karpuz kabuğu, 2 çorba kaşığı tuz, 1 su bardağı sirke, 1 su bardağı şeker, 1 su bardağı su, 1- 1/2 yemek kaşığı salamura için baharat.

Nasıl yapılır? 

Karpuzun etli bölümünü kesin ve yemek için ayırın. Kabukta bulunan yeşil bölümünü sebze soyacağı ile kesin. Etli beyaz bölümü ayırın. Beyaz kabukları yaklaşık 1 buçuk santim eninde ve 2 santim boyunda parçalara kesin.
Kestiğiniz kabukları bir tencerenin içine koyun üzerine bir çorba kaşığı tuz ilave edin ve kaynatın. Karpuz kabukları yarı şeffaf hale gelene ve çatal soktuğunuzda yumuşak olana kadar kaynatma işlemine devam edin. Kabuklar yumuşadıktan sonra ocağı kapatın ve soğumaya bırakın. Orta boy bir tencerede (karpuz için kullandığınızla aynı olabilir) sirke, şeker, su ve turşu baharatlarını birleştirin. Şeker eriyinceye kadar kaynatın. Soğutulan kabukları, sıkıca kavanozların içine doldurun. Ardından üzerine tepesini geçecek şekilde salamura suyunu dökün. Kavanozları kapatın ve 2 hafta boyunca bekletin. 2 hafta sonra turşunuzu yiyebilirsiniz.

Zeytinyağlı karpuz kabuğu 

Son olarak karpuz kabuğundan harika bir zeytinyağlı hazırlayabilirsiniz. Malzemeler: 2 dilim karpuz kabuğu, 2 adet soğan, 1/2 limon, 1 çay kaşığı tane kakule, 1 tatlı kaşığı tane karabiber, 1/4 su bardağı su, 1/4 su bardağı zeytinyağı, tuz.

Nasıl yapılır? 

Karpuz kabuğunun en dış koyu yeşil kısmını 1-2 mm kalınlığında soyun. Kalan kısmını istediğiniz şekilde doğrayın. Soğanın kabuğunu soyup dik doğrayın. Limon kabuğunu incecik kıyın. Karpuz kabuğu, soğan, limon kabuğu, tuz ve baharatları tencereye alıp suyu ilave edin. Orta ateşte kabuk istediğiniz yumuşaklığa gelinceye kadar pişirip zeytinyağı ve bir çorba kaşığı limon suyu ekleyin. Bir taşım kaynatıp ocaktan alın ve soğuyuncaya kadar kapağını açmayın. Ilık veya soğuk olarak servis yapın.

Daha yakından tanıyalım: Karpuzun faydaları nelerdir?

– Karpuz, antioksidan özelliği göstererek vücudu hastalıklardan koruyor.

– Lifli yapısı sayesinde tokluk hissi yaratıyor, sindirim sistemimizin çalışmasını destekliyor.

– Böbrekleri çalıştırarak, vücuttaki üre ve ürat tuzlarını vücuttan dışarı atmada yardımcı oluyor.

– Hafızayı güçlendirerek unutkanlığı önlüyor. İleri yaşlarda görülen Alzheimer hastalığına yakalanma riskini azaltıyor.

-Bileşimindeki potasyumla, kan basıncının düzenlenmesine yardımcı oluyor, kalp ve damar rahatsızlıklarının oluşmaması için elinden geleni yapıyor.

-Doku ve organların sağlıklı işlemesini sağlayarak hücre yenilenme sürecini hızlandırıyor.

-Kas ağrılarının dindirilmesinde adeta doğal bir ağrı kesici görevi görüyor.

-Doku ve organlarda oluşan tahribatı onararak, hücre yenilenme sürecini hızlandırır.

-Hücrelere iyi geldiği için de tüm hücreler, dokular ve organlar arasındaki iletişimin sağlıklı devam etmesini sağlıyor, bu sayede bağışıklık sistemini güçlendiriyor.

– Aşırı güneşe maruz kalındığında ortaya çıkan halsizlik, baş ağrısı ya da baş dönmesi gibi durumların daha çabuk geçmesini sağlıyor.

– Pek bilmesek de içinde bulunan A vitamini sayesinde gözlerimizin sağlığını korumada da rol oynuyor.

– Gelişim çağında yenen karpuz, içindeki kalsiyum sayesinde kemiklerin gücüne güç katıp kemik yapısını kuvvetlendiriyor.

– Ve en önemlisi, karpuz içinde bulunan likopen adlı madde sayesinbde prostat kanseri başta olmak üzere birçok kanser türüne karşı mücadele etmede oldukça önemli bir rol üstleniyor.